Druga wojna światowa jest jednym z najgorszych scenariuszy jakie dotknęły ludzkość na przestrzeni dziejów. Śmierć i zniszczenie, które przez niemal sześć lat pustoszyło Europę było niewyobrażalną tragedią, która na zawsze zmieniła relacje międzyludzkie. Okazało się, że podmiotowość człowieka można sprowadzić do rangi nic nie znaczącego bytu. Miliony żołnierzy i cywilów spotkało się z dramatyczną walką wielkich imperiów o przejęcie władzy. Nigdy wcześniej człowiek nie stworzył tak rozległej machiny mającej na celu likwidacje całych narodów za pomocą metod przemysłowych. 20 stycznia 1942 roku, w Berlinie w willi przy Großer Wannsee, miała miejsce konferencja nazistów niemieckich pod przewodnictwem Reinharda Heydricha. Zgodnie z  wcześniej przyjętą ideologią zawartą w diabolicznym dziele Adolfa Hitlera ,,Mein Kampf”, postanowiono przyspieszyć masową eksterminację ludności żydowskiej. Okazało się, że plany stworzone na początku wojny nie zostały wykonane. Żydzi zamknięci w gettach oraz obozach koncentracyjnych, nie umierali w takim tempie jak zakładano na początku. Aby przyspieszyć ten proces postanowiono wybudować nowe typy obozów – obozy zagłady i tam, na miejscu wymordować pozostałych przy życiu wrogów III Rzeszy.

Od początku 1942 roku machina ruszyła, błyskawicznie powstawały nowe obozy – między innym Sobibór, Treblinka, Majdanek  – wszystkie daleko od świadków, ukryte w lasach, wszystkie na ziemiach polskich. Decyzją konferencji w Wannsee, wszystkich pozostałych przy życiu Żydów zaczęto wywozić w bydlęcych wagonach na wschód.

 Tysiące kobiet, dzieci, mężczyzn, osób starszych, chorych, wszelkich zawodów, bogatych i biednych czekała ostatnia droga. Na miejscu zobaczyli tylko kawałek pola otoczonego drutem kolczastym a za nim kilka budynków. Stłoczeni w pomieszczeniu zwanym ,,łaźnią” wydawali swoje ostatnie tchnienie. Błagając o życie, trzymając na rekach dzieci, ściskając za ręce swoich najbliższych – nie mieli prawa przeżyć. Zgodnie z wolą jednego człowieka i systemu, który stworzył – byli bowiem podludźmi, gorszą kategorią, istotami skazanymi przez niego na zagładę.

W kwietniu 1943 roku przyszła kolej na likwidację getta warszawskiego. W tym czasie przebywało w nim ponad 400 tysięcy osób. Przetrzymywani tam Żydzi umierali z głodu oraz w wyniku przeróżnych chorób. Naziści ze wszytych sił próbowali ograniczyć pomoc niesioną przez Polaków. Mimo tych dramatycznie trudnych warunków, nasi rodacy dostarczali jedzenie i leki dla swoich uciemiężonych sąsiadów. Jedną z osób, które nie mogły patrzeć na te niewyobrażalną krzywdę, była sanitariuszka – Irena Sendlerowa, która uratowała i wyprowadziła z warszawskiego getta 2500 dzieci!

W dniu 19 kwietnia 1943 roku naziści wkroczyli do warszawskiego getta aby je zlikwidować. Mimo świadomości, że jakakolwiek obrona nie jest w gruncie rzeczy możliwa, Żydzi wspomagani przez Polskie Podziemie, podjęli walkę. Zaatakowali z zaskoczenia wkraczające niemieckie oddziały i przez cztery tygodnie nie pozwolili wykonać im zleconego zadania. Jednym z przywódców powstania był Mordechaj Anielewicz. Ten młody chłopak zginął 8 maja w bunkrze otoczonym przez Niemców przy ulicy Miłej 18. W celu upamiętnienia tego wydarzenia, dziś znajduje się tam pomnik i Kopiec jego imienia.

Z kolei nazistą odpowiedzialnym za likwidację getta był Jurgen Stroop – jeden
z najbardziej bezwzględnych żołnierzy niemieckich. Efektem jego działania było całkowite zburzenie i zlikwidowanie getta oraz śmierć tysięcy jego mieszkańców. W trakcie akcji hitlerowcy dopuszczali się szczególnie wielkich okrucieństw i zbrodni na mieszkańcach getta, oraz przeprowadzili mnóstwo masowych egzekucji – Stroop rozkazał zwalczać bojowników żydowskich ogniem, nakazując podpalanie wszystkich schronów, bunkrów i kryjówek. Osobiście wysadził w powietrze Wielką Synagogę. Sporządził także sprawozdanie o całej operacji dla Heinricha Himmlera w formie albumu, będącego ważnym dowodem popełnionych przez niego zbrodni.

Powstanie – pierwsze miejskie wystąpienie powstańcze w okupowanej przez Niemców Europie – nie miało militarnych celów strategicznych. Biorąc pod uwagę brak jakichkolwiek szans na powodzenie, stanowiło zbrojną odpowiedź na ludobójstwo, będąc również odwetem na hitlerowcach podjętym przez kilkuset bojowników Żydowskiej Organizacji Bojowej oraz Żydowskiego Związku Wojskowego.

Ze względu na swoją symboliczną wymowę, powstanie w getcie warszawskim uważane jest przez naród żydowski za jedno z najważniejszych wydarzeń w jego historii.

19 kwietnia obchodzimy 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Samorząd szkolny postanowił uczcić to wydarzenie i w ramach realizowanego projektu wręcza żonkile –  kwiaty, które od 11 lat stanowią symbol tego wydarzenia. Akcję zapoczątkowało i kontynuuje Muzeum  Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie. Ambasadorami i Ambasadorkami akcji są w tym roku: Wanda Traczyk – Stawska, Aleksandra Żebrowska, Ralph Kaminski, Bartosz Gelner oraz wspaniali wolontariusze – Patrycja, Kacper i Zygmunt a także Grupa Granica. Zatrzymajmy się na chwilę i wspomnijmy ludzi, którzy nie mieli wyboru i musieli zmierzyć się z okrutną wojenną rzeczywistością.

Pamiętajmy także, że mimo ogromu tragedii, II wojna światowa wcale nie zakończyła międzynarodowych waśni. Tuż za naszą wschodnią granicą toczy się konflikt a w nim ogrom cierpienia kolejnego narodu.

Więcej informacji o akcji społeczno – edukacyjnej Żonkile 2023: https://polin.pl/pl/akcja-zonkile-2023

Tekst: Ewelina Świtaj